Việc xác định “4 trường đại học đầu tiên” của Việt Nam có thể gây tranh cãi, vì khái niệm “đại học” và cách tổ chức giáo dục bậc cao đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển khác nhau. Tuy nhiên, dựa trên các mốc lịch sử quan trọng và sự hình thành các cơ sở giáo dục bậc cao theo mô hình hiện đại, có thể kể đến 4 trường sau đây:
1. Quốc Tử Giám (1076):
Lịch sử:
Được thành lập năm 1076 dưới triều nhà Lý, Quốc Tử Giám là trường đại học đầu tiên của Việt Nam. Ban đầu, trường chỉ dành cho con em của vua và các quan lại cao cấp (Quốc Tử). Đến thời nhà Trần, trường mở rộng đối tượng tuyển sinh, thu nhận cả con em thường dân có học lực xuất sắc.
Chức năng:
Đào tạo nhân tài cho đất nước, đặc biệt là quan lại và những người làm việc trong bộ máy nhà nước. Trường cũng là nơi tổ chức các kỳ thi quan trọng để tuyển chọn nhân tài.
Chương trình đào tạo:
Tập trung vào Nho học, bao gồm các môn kinh điển như Tứ thư, Ngũ kinh, lịch sử, văn học, và các kỹ năng cần thiết cho việc quản lý đất nước.
Giá trị lịch sử:
Quốc Tử Giám là biểu tượng của nền giáo dục Nho học Việt Nam, thể hiện sự quan tâm của nhà nước đến việc đào tạo nhân tài. Trường tồn tại qua nhiều triều đại và đóng góp quan trọng vào sự phát triển của văn hóa và xã hội Việt Nam. Hiện nay, Quốc Tử Giám là một phần của di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám ở Hà Nội.
2. Trường Đại học Đông Dương (Université Indochinoise) (1906):
Lịch sử:
Được thành lập năm 1906 dưới thời Pháp thuộc, Trường Đại học Đông Dương là trường đại học theo mô hình phương Tây đầu tiên ở Việt Nam. Trường có trụ sở chính tại Hà Nội và là một phần của hệ thống giáo dục do chính quyền Pháp quản lý.
Chức năng:
Đào tạo nhân lực cho bộ máy hành chính và kinh tế của chính quyền thuộc địa. Đồng thời, trường cũng là nơi nghiên cứu khoa học và văn hóa về Đông Dương.
Chương trình đào tạo:
Ban đầu, trường có các khoa như Văn khoa, Khoa học, Y khoa, Luật khoa, và sau đó mở rộng thêm các khoa khác như Nông nghiệp, Thú y, và Sư phạm. Chương trình đào tạo được xây dựng theo mô hình của Pháp, với giảng viên chủ yếu là người Pháp.
Giá trị lịch sử:
Trường Đại học Đông Dương có vai trò quan trọng trong việc du nhập các kiến thức khoa học và văn hóa phương Tây vào Việt Nam. Nhiều trí thức và nhà hoạt động cách mạng Việt Nam đã từng học tập tại đây. Tuy nhiên, trường cũng là một công cụ của chính quyền thực dân để củng cố ách thống trị.
3. Trường Đại học Y Dược Hà Nội (Faculté de Médecine de Hanoï) (1902):
Lịch sử:
Mặc dù ban đầu là một bộ phận của Trường Đại học Đông Dương, Khoa Y (Faculté de Médecine) được thành lập từ năm 1902, sớm hơn so với sự ra đời của Đại học Đông Dương nói chung (1906). Đây là cơ sở đào tạo y khoa chính quy đầu tiên ở Việt Nam.
Chức năng:
Đào tạo bác sĩ, dược sĩ và các cán bộ y tế phục vụ cho nhu cầu khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe của người dân.
Chương trình đào tạo:
Chương trình đào tạo được xây dựng theo mô hình của Pháp, với các môn học về giải phẫu, sinh lý, bệnh học, dược lý, và các kỹ năng thực hành y khoa.
Giá trị lịch sử:
Trường Đại học Y Dược Hà Nội đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ngành y tế Việt Nam. Nhiều thế hệ bác sĩ tài năng đã trưởng thành từ đây, góp phần vào công cuộc bảo vệ và nâng cao sức khỏe cộng đồng.
4. Một số trường khác thành lập sớm:
Trường Cao đẳng Sư phạm Đông Dương (École Normale Supérieure de lIndochine) (1917):
Đào tạo giáo viên cho các trường trung học và tiểu học trong khu vực Đông Dương.
Trường Kỹ nghệ Thực hành (École Pratique dIndustrie) (1898):
Tiền thân của Đại học Bách khoa Hà Nội, đào tạo kỹ sư và công nhân kỹ thuật.
Lưu ý:
Việc xác định “4 trường đại học đầu tiên” phụ thuộc vào tiêu chí và cách định nghĩa “đại học”.
Quốc Tử Giám là trường đại học theo mô hình Nho học truyền thống, trong khi các trường còn lại được thành lập theo mô hình phương Tây.
Sự ra đời của các trường đại học này đánh dấu những bước phát triển quan trọng của nền giáo dục Việt Nam trong các giai đoạn lịch sử khác nhau.
Hy vọng thông tin này hữu ích cho bạn!